fbpx
Łączy nas przyszłość!
Lewica

Koniec starego roku i początek nowego skłaniają do podsumowań. Lewica postanowiła podsumować rok śmieciowy, czyli gospodarkę odpadami komunalnymi. Problem dotyka wszystkich: nie tylko samorządy, które formalnie odpowiadają za gospodarkę odpadami, ale przede wszystkim obywatelki i obywateli, którzy z roku na rok płacą coraz wyższe ceny za wywóz odpadów. 

Anita Sowińska:

Główne problemy gospodarki śmieciowej w Polsce:

  1. Wzrost cen za wywóz odpadów

Podwyżki opłat za wywóz odpadów są w całej Polsce, co potwierdza, że jest to systemowy problem.  Przykładowe stawki za wywóz odpadów dla 4-osobowej rodziny, segregującej odpady: 

  • Gmina Tomaszów Mazowiecki: 2019 r. i 2020 r. – ok. 36 zł, 2021 r. – 112 zł (wzrost o 211% w ciągu dwóch lat)
  • Warszawa: 2019 r. – ok. 60 zł, 2020 r. – 94 zł, 2021 r. – min. 152 zł (przy zużyciu wody 3 m³ na osobę) – wzrost o ponad 155% w ciągu dwóch lat. 
  • W Bielsku-Białej w 2020 r. stawka za osobę wynosi 14zł/m-c od 1.01.2021 nastąpił skokowy wzrost do 26 zł/m-c.
  1. Śmieci jest za dużo! 
  • Statystyczny Polak i Polka wytwarza ok. 333 kg śmieci rocznie
  • Ilość odpadów systematycznie rośnie (o kilka procent rocznie)
  1. Złe  wykorzystanie odpadów komunalnych

Pomimo tego, że od kilku lat prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów komunalnych, poziom recyklingu utrzymuje się na stałym, niskim poziomie. Najwięcej odpadów jest składowanych, przez co zostawiamy problem naszym dzieciom! Dla porównania, w takich krajach jak Szwecja, Finlandia, Niemcy, Holandia czy Dania odpady komunalne w ogóle nie są składowane! W Polsce sposób wykorzystania odpadów przedstawia się następująco: 

  • Składowanie – 43%
  • Spalanie – 23%
  • Recykling – 25% 
  • Kompostowanie – 9% 

Efektem złej gospodarki odpadowej są pożary wysypisk, które pomimo zaostrzenia kar za podpalenia oraz zwiększenia kontroli składowisk nadal trwają. Przykładem są pożary w ostatnim czasie: wysypisko opon w Raciniewie w województwie kujawsko-pomorskim (listopad), ogromny pożar nielegalnego składowiska w Sosnowcu (wrzesień), pożar odpadów chemicznych, tekstylnych i tworzyw sztucznych w Chybiu na Śląsku Cieszyńskim (lipiec 2019 r.). Chociaż pożarów jest mniej, to one nadal są i będą, ponieważ cały system jest chory!

Polski system przetwarzania odpadów komunalnych jest jednym z najgorszych w Europie i winę za to ponosi rząd. Problem jest systemowy i potrzebne są pilne zmiany w prawie, takie jak rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP) i opakowania zwrotne. Zmiany te są zapowiadane już od wielu lat i mimo to nic się w tej sprawie nie robi. Premier Morawiecki mówił też o tym w swoim expose i oczekujemy, że Minister Środowiska zajmie się pilnie nową ustawą w tym zakresie. Tymczasem to, na czym skupia się Ministerstwo Klimatu i Środowiska, to przede wszystkim umożliwienie spalania większej ilości odpadów. To nie tędy droga! Najpierw powinny być wdrożone rozwiązania minimalizujące wytwarzanie odpadów, potem recykling, a dopiero na samym końcu spalanie z odzyskiem energii. 

Dyskusja o wprowadzeniu rozszerzonej odpowiedzialności producenckiej i opakowań zwrotnych po napojach toczy się w Polsce już od wielu lat, ale niestety niewiele z niej wynika – rozwiązań prawnych jak nie było, tak nie ma. System ten polega na tym, że to producent pokrywa koszty przetwarzania odpadów, zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”. Obecnie system gospodarki odpadami w Polsce jest odwrócony do góry nogami – to mieszkańcy i mieszkanki pokrywają koszty wadliwego systemu w opłatach za odbiór śmieci. Producenci nie mają motywacji do tego, aby minimalizować ilość opakowań oraz aby projektować je w taki sposób, aby były łatwiejsze do recyklingu. Problemem są wielkie, nikomu niepotrzebne opakowania, a także opakowania wielomateriałowe, których recykling jest trudny i często nieopłacalny (np. kartony po napojach). Potrzebujemy mądrych i odważnych rozwiązań systemowych. 

Problemem w Polsce jest również brak rzetelnej informacji jak segregować śmieci. Potrzebny jest ogólnopolski program edukacyjny – jak należy segregować śmieci, czym jest ROP, dlaczego warto używać opakowań wielokrotnego użytku, itp. 

Przez źle skonstruowany system produkujemy coraz więcej i więcej śmieci. Coraz więcej też za nie płacimy. Jeśli rząd nie podejmie pilnych działań, ceny za odpady będą dalej rosły. 

Przemysław Koperski:

Niedawno upłynął czas wprowadzenia w Polsce w życie dyrektywy unijnej dotyczących rozszerzonej odpowiedzialności producenta za odpady (ROP). Dyrektywa z 2018 roku miała zostać wprowadzona w życie w prawie polskim w ciągu dwóch lat. Termin ten minął 5 lipca 2020 roku. Czekamy kolejne miesiące na kluczowy dla gospodarki odpadami i systemu obiegu zamkniętego projekt ustawy dot. ROP, a Ministerstwo Klimatu kolejny już raz przesuwa termin.  Minister  Ozdoba mówi teraz o początku 2021 r. Oczekujemy, że ustawa będzie zachęcać producentów opakowań wielomateriałowych do przejścia, gdzie tylko będzie to możliwe, na opakowania jednomateriałowe, które zdecydowanie łatwiej i taniej można włączyć w system obiegu zamkniętego. 

Dopełnieniem systemu ROP (rozszerzonej odpowiedzialności producenta) powinien być prosty, czytelny i tani w obsłudze system kaucyjny opakowań. Niestety w Ministerstwie Klimatu,nie zapadła jeszcze decyzja, czy będzie on obligatoryjny, czy polegać będzie na porozumieniach, dobrowolności.

Niezależnie od przyjętego ostatecznie rozwiązania Lewica postuluje, aby system kaucyjny objął jak najszerszą gamę opakowań:

- po napojach, jednorazowe szklane butelki, plastikowe butelki PET i puszki aluminiowe

- po napojach, wielorazowe szklane butelki i plastikowe butelki PET

- po innych art. spoż. i chem.: kartony, puszki, plastikowe pudełka i butelki PET 

System kaucyjny funkcjonuje w wielu krajach Unii Europejskiej, tj. Chorwacja, Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Holandia, Norwegia, Szwecja, Islandia i Litwa. System ten nie rozwiązuje wszystkich problemów gospodarki odpadami, jednak jego efektywność jest niezwykle wysoka -  średni poziom zbiórki (zwrotów) opakowań włączonych w system w tych krajach kształtuje się na poziomie 91%.

Wśród opakowań, które zwykle włączone są w system kaucyjny są: plastikowe butelki PET, butelki szklane (po piwie, sokach, soft drinkach i mocnych alkoholach) oraz puszki aluminiowe lub stalowe po napojach.

Widzimy, że Ministerstwo Klimatu zawala kolejne terminy i nie radzi sobie z przygotowaniem przepisów , dlatego oferujemy rządowi pomoc w przygotowaniu efektywnych rozwiązań prawnych i jesteśmy gotowi do włączenia się w pracę nad ustawą. 

 

Obejrzyj całą konferencję prasową!

 

Fot. Dawid Dobrogowski 

 

 

 

UWAGA! Ten serwis używa cookies i podobnych technologii.

Brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to. Czytaj więcej…

Rozumiem
2023