Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze!
Pragnę podziękować panu ministrowi za te expose, szczególnie za ten wyraźny proeuropejski i prounijny zwrot, który można było w nim dostrzec. Nie tylko względem eurosceptycznej polityki poprzedniego rządu, ale też retoryki premiera Donalda Tuska, która wydawała się być efektem presji z prawej strony. Miałem wręcz poczucie, że nowy rząd za bardzo dał się zagonić w kąt w kwestiach europejskich, w kwestii transformacji energetycznej ze strony prawej strony sceny politycznej. Cieszę się, że tej odwagi nie brakowało, chociaż mogłoby być jej trochę więcej.
Spodziewałem się też więcej konkretów, a mniej uszczypliwości wobec poprzedniego rządu. Z pewnością poprzedni rząd na nią zasłużył, ale nie po to tutaj jesteśmy, żeby tym się zajmować.
Wojna w Ukrainie
Minister Sikorki mówił dzisiaj o wsparciu, jakie Polska udziela i pragnie dalej udzielać Ukrainie. To jest dzisiaj najważniejsze i od tego zależy nasze bezpieczeństwo w przyszłości. W imieniu Lewicy bardzo wyraźnie, że solidarność z Kijowem jest dzisiaj polską racją stanu. Jestem bardzo szczęśliwy, że ten fakt rozumie cała polska klasa polityczna z wyjątkiem paru marginalnych i proputinowskich polityków Konfederacji. Ten konsensus był budowany przez poprzedni rząd i jest kontynuowany przez obecny i dzięki tej stabilności poparcia dla Kijowa, staliśmy ważnym ambasadorem sprawy Ukraińskiej w Europie i na świecie. Ta solidarność oznacza wsparcie militarne, pomoc w pokonaniu rosyjskiej inwazji i pomoc w odzyskaniu całości ziem.
Ważny jest też kolejny krok, ważne jest to co się wydarzy po wojnie, o okoliczności odbudowy. Musimy zrobić wszystko, aby ta odbudowa była sprawiedliwa i proces ten przebiegał w interesie całego ukraińskiego społeczeństwa, a nie w interesie ukraińskich oligarchów, czy też zachodnich koncernów. Tylko taka stabilna odbudowa zagwarantuje stabilność i bezpieczeństwo w naszym regionie. Co więcej, wokół wsparcia dla Ukrainy powinniśmy budować sojusze, ponieważ to jest dla nas najważniejsze. Oczywiście bardzo ważny jest dla nas sojusz ze Stanami Zjednoczonymi i bardzo się cieszę, że ten pakiet pomocy dla Ukrainy udało się w Kongresie wreszcie przyjąć. Realna jest perspektywa dojścia do władzy Donalda Trumpa, a jego poparcie dla Ukrainy, mówiąc delikatnie, jest wątpliwe. A jego relacje z Władimirem Putinem zbyt bliskie, abyśmy mogli spać spokojnie. Dlatego tak ważna jest troska o nasze najbliższe i najważniejsze sojusze w ramach Europy. A szczególnie z tymi krajami Europy środkowej i wschodniej oraz krajów nordyckich, które w kwestii walki z rosyjską agresją i wsparciem dla Ukrainy mogliśmy liczyć.
Kryzys klimatyczny wywołuje migracje
Wojna w Ukrainie to jeden z wielu kryzysów, przed którym stoi dzisiaj Europa, największym, ale wciąż niedocenianym jest kryzys klimatyczny, który jest przyczyna ekstremalnych zjawisk pogodowych, suszy i pożarów. Rosną napięcia polityczne, które z tego wynikają, a część wojen ma również przyczynę w zmianach klimatu. Powoduje to ogromne ruchy migracyjne, wielu ludzi już jest lub będzie zmuszonych uciekać z miejsca, w którym żyją. Istotna część z nich obiera za swój cel Europę.
Jednocześnie rośnie rozwarstwienie społeczne i koncentracja kapitału w rękach niewielu potężnych korporacji. W czasie COVID-u runął mit o świecie wolnego handlu, w którym wszystko można ściągnąć z drugiego końca świata w jeden dzień. Polityka międzynarodowa zeszła na drugi plan, ponieważ mamy taki idealny globalny kapitalizm, który niweluje wszystkie różnice. Już wiemy, że to jest bujda, że to była utopia i nieprawda. Że z tymi wyzwaniami jako Polska i Europa musimy sobie radzić.
Silna Polska w silnej Europie
Polska nie poradzi sobie sama, potrzebujemy silnej i zintegrowanej oraz niezależnej Europy. Europy świadomej zagrożeń, która reaguje ambitnie i ma dalekosiężne plany. Europy, która jest istotną i świadomą siłą polityczną oraz gospodarczą, która jest liderką transformacji energetycznej, liderką sprawiedliwości społecznej, poszanowania praw człowieka oraz dobrych usług publicznych.
Aby być niezależnym musimy zadbać, aby te kluczowe sprawy dla naszego dobrobytu substancje produkować lokalnie. Przy okazji pandemii okazało się, że istotna część substancji potrzebnych do produkcji leków, była wytwarzana w Chinach i nie byliśmy w stanie ich samodzielnie sobie zapewnić. To samo dotyczy nowoczesnych technologii, tutaj też musimy być maksymalnie niezależni. Europa musi być też maksymalnie zdolna do samodzielnej obrony i cieszy tutaj poparcie Radosława Sikorskiego dla tworzenia niezależnych europejskich sił zbrojnych.
Kluczowa jest też kwestia infrastruktury, dlatego też ważnym jest, aby kontynuować projekt kolei dużych prędkości oraz kolejowy komponent CPK. To będzie bardzo istotny element do tego, aby pomyśleć o ogólnoeuropejskiej kolei. Żeby było to możliwe, to Unia Europejska musi być wstanie sprawnie podejmować decyzje. Odpowiedź na pytanie jak to zrobić jest prosta, potrzebujemy głębszej integracji oraz bardziej demokratycznych metod podejmowania decyzji. Oznacza to, że prawo weta należy ograniczyć do minimum. Każde polskie dziecko, które uczy się w szkole o liberum veto wie, że nie jest to najskuteczniejsza metoda podejmowania decyzji, czy też sprawowania władzy. Zasad jednomyślności stała się dla takich krajów jak Węgry, bronią do blokowania procesu decyzyjnego i uzyskiwania daleko idących koncesji. Na taki autorytarny szantaż po prostu nie możemy się godzić. Już słychać głosy z prawej strony sali, że to jest pozbawianie Polski wpływu na decyzje unijne. Jako Lewica nie jesteśmy naiwni, nie mamy potrzeby idealizowania UE i widzimy, że konflikty interesów są realne. Nie zgadzamy się na podział Europy na Niemiecko-Francuskie centrum oraz peryferia. Po 20 latach od wstąpienia do UE, zasługujemy na coś więcej niż źródło taniej siły roboczej dla zachodniego kapitału. Tylko, że dojrzała polityka to budowanie sojuszy i rozwiązań służącym naszym interesom. Jednym z nich byłoby wypracowanie takiej formuły głosowania w Radzie Europejskiej, która ograniczyłaby wpływ największych państw: Francji i Niemiec. To byłoby narzędzie dla budowania polskiej sprawczości i suwerenności. Dzisiaj mówimy tylko o blokowaniu i wetowaniu, to jest sprawczość.
Wielkie koncerny a nie obywatele powinny zapłacić za transformację energetyczną
Jeżeli na serio mówimy o poszerzeniu Unii Europejskiej o Ukrainę, o Mołdawię, o Bałkany Zachodnie, to powiększenie tej struktury wymaga reformy sposobu decydowania, tego wymaga sprawne zarządzanie.
Minister Sikorski zdaje się rozumieć potrzebę dobrych stosunków z zachodnimi partnerami, jego osobistą zasługą jest odbudowa relacji z Niemcami oraz Francją. Polska opuszcza ten kąt, do którego zapędził go poprzedni rząd.
Ważne jest, abyśmy do wspólnego stołu przychodzili z konkretami, próbujmy współtworzyć, a nie blokujmy. Polska wraz ze swoimi partnerami musi postawić na sprawiedliwą transformację energetyczną, w której najwięcej płacą ci, którzy najwięcej zarobili na niszczeniu planety. Wielkie koncerny, a nie zwykli obywatele i obywatelki. Tą drogą to nie wyjdzie, jeżeli za transformację energetyczną zapłacą zwykli ludzie, a nie korporacje, to będzie się to wiązało z ogromnym sprzeciwem społecznym. W tym tygodniu Parlament Europejski przyjął plan wymówienia traktatu karty energetycznej, który pozwalał wielkim koncernom energetycznym wyłudzać odszkodowania od Unii Europejskiej za korzystne dla klimatu rozwiązania.
Polska w Unii Europejskiej musi zawalczyć o humanitarną i racjonalną politykę migracyjną
Polska w Unii Europejskiej musi zawalczyć o humanitarną i racjonalną politykę migracyjną, bardzo cieszy mnie to, że pan minister Sikorski jasno wskazuje luki w polskiej polityce migracyjnej, w postaci tego, że w ogóle nie sprawdzamy tego kogo zapraszamy do pracy, podobnie dzieje się ze studiami. Czyli mamy do czynienia z komercyjną legalizacją pobytu w Strefie Schengen i nic z tym nie robił. Cały czas jako kraj dopuszczamy się niehumanitarnych wywózek na Polsko-Białoruskiej granicy. Uśmiechnięte push-backi nowej władzy niczym nie różnią się od PiS-owskich wywózek. Da się pogodzić ochronę granicy z przestrzeganiem prawa międzynarodowego oraz prawa azylowego. Zarówno Polska, jak i Europa musi wziąć odpowiedzialność za swoje granice, za sprawne i humanitarne procedury azylowe. Europa nie może zlecać dyktaturą i bojówkom krajów pogranicznych tej roli, co jest nieludzkie i niemądre. Przecież jedna ze stron wojny w Sudanie wykorzystuje te pieniądze do prowadzenia wojny, co wzmaga jeszcze bardziej migracje, to jest nieracjonalne.
Europa musi być wiarygodna
Europa musi być wiarygodna, dlatego potrzebujemy jednoznacznego głosu Polski i Europy w kontekście łamania prawa międzynarodowego przez państwo Izrael w Strefie Gazy. Mamy do czynienia z czystką etniczną na ogromną skalę i apelujemy o traktowanie państwa Izrael tak samo jak każdego innego państwa w takiej sytuacji i wyciąganie wobec niego konsekwencji. Autorytarne państwa jak Rosja czy Iran, które wykorzystują to, aby pokazać, że Zachodowi tak naprawdę nie chodzi o prawa człowieka, ale o partykularne interesy. Dlatego tak ważnym jest, abyśmy stawali w obronie prawa międzynarodowego, skala zbrodni państwa Izrael przede wszystkim dotyczy społeczeństwa Palestyńskiego i na to powinniśmy z całą stanowczością odpowiedzieć. Tak jak wspieramy Ukrainę, tak powinniśmy wspierać Kurdów czy Palestyńczyków. Polska powinna być czempionem prawa człowieka na arenie międzynarodowej, Chiny przecież tego za nas nie zrobią.
W tym kontekście cieszy zwiększenie nakładów na pracę rozwojową i pomoc międzynarodowa. Stać nas na więcej, jesteśmy już zamożnym europejskim krajem i powinniśmy podchodzić do tego zadania ambitnie.
Polska potrzebuje silnej Europy, świat potrzebuje silnej Europy i nasz kraj ma tu do odegrania kluczową i miejmy nadzieję konstruktywną rolę. Do tego potrzeba odwagi i polityki, która nie ogranicza się do blokowania, ale do tworzenia przyszłego kształtu europejskiej polityki. Mam nadzieję, że nowemu rządowi tej odwagi nie zabraknie.
Maciej Konieczny, poseł
Sejm, 25 kwietnia 2024 r.
Debata o zadaniach polskiej polityki zagranicznej