fot. Kancelaria Sejmu/Aleksander Zieliński
Szanowna Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Przysłuchiwałem się uważnie wystąpieniu pana premiera Morawieckiego. Usłyszałem wiele słów pięknych, a nawet kilka słów słusznych. Pan premier mówił o dobrobycie i o nowoczesności. Mówił Pan pięknie, panie premierze. I byłbym nawet uwierzył, że będzie Pan budować nowoczesne państwo dobrobytu, gdyby nie jeden mały problem. Pan już rządził panie premierze i to kilka lat. Najpierw z tylnego krzesła, jako minister tego i owego, a później, odkąd pozbył się pan Beaty Szydło, jako premier. Nie może się pan odciąć od swojego poprzednika, zacząć wszystkiego od nowa. Dlatego bardziej niż Pańskie dzisiejsze obietnice interesują mnie to jakim był pan premierem do tej pory. A bilans pana rządów jest inny niż ta ulotka wyborcza, którą Pan odczytał.
Powtarzał Pan dziś, jak mantrę “państwo dobrobytu”. Porozmawiajmy zatem o tym, czym jest państwo dobrobytu. To tanie mieszkania na wynajem, dostępne dla każdego. To dobrze dofinansowane szpitale. Naprawdę bezpłatna ochrona zdrowia i edukacja. To państwo, w którym każdy czuje się bezpiecznie na ulicy. A nie jest ofiarą bicia i wyzwisk ze strony prawicowych radykałów. Nowoczesne państwo dobrobytu szanuje pracowników, związki zawodowe i dialog. Państwo dobrobytu wreszcie to takie państwo, w którym podatki płacą wielkie korporacje, a nie tylko pracownicy i mali przedsiębiorcy.
Polska tak nie wygląda, Panie premierze.
Płacicie grosze pracownikom budżetówki. Młodzi nauczyciele zarabiają tyle, że nie da się za to przeżyć. Od lat nie podnieśliście pensji zwykłym urzędnikom. Ludzie uciekają z budżetówki, bo państwo stało się najgorszym w kraju pracodawcą. Pod waszymi rządami nadal kwitną śmieciówki, nadal jest łamane na masową skalę prawo pracy. Mieliście cztery lata, żeby to zmienić. To nie było kosztowne. A jednak tego nie zrobiliście. Dużo Pan mówił o dialogu. A dialog z pracownikami od lat praktycznie nie działa. Traktujecie związki zawodowe, które reprezentują pracowników, jak wroga. Szkoda, bo może by Pan usłyszał o problemach polskich pracowników. O problemach, które dotykają milionów Polaków. To bardzo znaczące i chciałbym zwrócić na to uwagę - w pańskim expose prawie nie mówił Pan o pracy. A to z pracy, nie z pana puszenia się, bierze się dobrobyt.
Mieszkania? Pana przechwałki brzmią tu jak absurdalny żart. Bo Mieszkanie Plus to wasza kompromitacja. Przez cztery lata zbudowaliście 900 mieszkań. Mydliliście oczy, że da się budować mieszkania bez pieniędzy. Zamiast powołać publiczny podmiot odpowiedzialny za budowę mieszkań na każdą kieszeń, opowiadaliście bajki, że problem mieszkaniowy rozwiążą prywatni deweloperzy. A to po prostu była nieprawda.
Z jednym ma Pan rację - deweloperski interes się kręci. Tylko ceny za te mieszkania są astronomicznie wysokie. W 2019 roku, w środku Europy prawie połowa młodych ludzi musi gnieździć się z rodzicami, bo nie stać na to, żeby zamieszkać na swoim. I to jest podsumowanie waszych osiągnięć. To klęska! Na domiar złego uderzyliście w prawa lokatorów. Przy okazji Mieszkania Plus bezdusznie ułatwiliście eksmisje. I nie dotrzymaliście słowa w sprawie reprywatyzacji. Miała być ustawa, która ją zatrzyma. Lokatorzy na nią liczyli. A wy ich zawiedliście.
Mówił pan o zdrowiu. Usłyszeliśmy, że będzie Pan malować ściany w szpitalach, żeby było w nich ładnie. Fajnie, tylko kto w tych pięknie odnowionych szpitalach będzie leczyć? To jest prawdziwy problem polskiego systemu ochrony zdrowia. Może pan przypomni, Panie premierze, swoje własne obietnice? Obiecaliście lekarzom-rezydentom, że podniesiecie wydatki do europejskiego minimum, do 6% PKB. Uwierzyli wam i przerwali protest. I co się okazało? Oszukaliście ich. Zrobiliście to przy pomocy księgowych sztuczek, w których jest Pan - przyznaję - bardzo sprawny. Tylko to oszustwo ma bardzo krótkie nogi. Strajk może i wygasł, ale kolejki do lekarzy-specjalistów rosną. System kształcenia młodych lekarzy leży. Dramatycznie brakuje pielęgniarek. Znikają kolejne oddziały szpitalne. Ratownicy medyczni odchodzą z pracy. Państwo się sypie. A pan, z uśmiechem na twarzy mówi nam tu dziś, że wszystko idzie ku dobremu!
Otóż nie idzie. I żeby była jasność, to nie jest tylko pana wina. Ochrona zdrowia zapada się od lat. Teraz po prostu przechodzą na emerytury kadry medyczne, które wykształciła Polska Ludowa. W Polsce ten, kto jest bogaty, żyje nawet kilkanaście lat dłużej niż biedny. Tak jest też pod waszymi rządami i niczego z tym nie zrobiliście.
A jak potraktowaliście osoby słabsze? Dziś padło parę ładnych słów. Ale w nocy mamy głosować ustawę, która okradnie fundusz dla osób niepełnosprawnościami. Po co? Bo chce Pan na siłę, sztucznie równoważyć budżet. Tego wcale nie trzeba tego robić, ale postanowił Pan, Panie premierze, podlizać się finansjerze. Za tę księgową sztuczkę, każe Pan zapłacić niepełnosprawnym dzieciakom. Taki jest ten wasz PiS-owski dobrobyt. Pogratulować.
Powie Pan: porządne usługi publiczne, podwyżki dla budżetówki - to wszystko kosztuje. To prawda. Tyle, że przez cztery lata, zamiast zbudować nowoczesny system podatkowy, po prostu administrowaliście tym, co wam zostawił Tusk. Fakt - pogoniliście paru VAT-owskich złodziei. To wystarczyło na 500+. Ale w sprawie kluczowej, w sprawie wielkich korporacji - stchórzyliście.
Polski budżet utrzymują pracownicy i mali, polscy przedsiębiorcy. Pod waszymi rządami wielkie amerykańskie czy niemieckie firmy nadal nie płacą podatku dochodowego. Mamy olbrzymią dziurę w CIT, w podatku korporacyjnym. Specjaliści alarmują, że z naszej gospodarki ciągle wycieka rzeka pieniędzy. Te pieniądze, których potrzeba na szpitale, na szkoły, na podwyżki dla nauczycieli - one tam właśnie są. Ale wy boicie się po nie sięgnąć.
Czasy idą cięższe. Gospodarka zwalnia. To nie jest tragedia, w gospodarce rynkowej cykl koniunkturalny to norma. Ale w Pana wystąpieniu nie usłyszałem jednak ani słowa, jak chcecie przygotować Polskę na spowolnienie? Jak zabezpieczy Pan 500+? Co z zasiłkami, jeśli wzrosłoby bezrobocie? Skąd weźmie Pan pieniądze, skoro boi się Pan sięgnąć po podatki od wielkich korporacji? Znowu zrzucicie koszty na pracowników, na gospodarstwa domowe? To są pytania, na które Polacy powinni poznać odpowiedź.
Szczerze mówiąc dziwię się, że poruszył Pan temat unikania opodatkowania. Przecież za każdym razem od interesu polskich obywateli ważniejszy był telefon z ambasady USA. Gdzie jest podatek od platform cyfrowych? Wycofaliście się, bo kazał wam to zrobić Mike Pence. Tak samo było z Uberem czy z listą leków refundowanych. I tak samo było z reprywatyzacją. A to sprawa wyjątkowo haniebna.
Słyszymy teraz, że chcecie wydać grube miliardy złotych na F-35. Na samoloty, których wartość dla polskiej armii jest wątpliwa. Dla polskiego bezpieczeństwa potrzebne są inne inwestycje, których nie będzie - bo F-35 mają pochłonąć olbrzymie pieniądze. Lewica uważa, że to błąd. Lewica uważa, że powinniśmy wypełniać zobowiązania traktatowe. Ale nie poprzemy waszych pomysłów, żeby wydawać na zbrojenia jeszcze więcej. Niektórym w PiSie marzy się wydawanie 3%, a może 4% PKB. My odpowiadamy: nie! Te pieniądze są potrzebne na szpitale i na szkoły. Na porządne funkcjonowanie polskiego państwa.
Bezpieczeństwo Polski to Europa. To dobra współpraca z naszymi sąsiadami z zachodu i północy. Dlatego, proszę wybaczyć, śmieszą mnie dziś, Panie premierze, pańskie słowa o polityce europejskiej. Przecież wy tę współpracę od kilku lat niszczycie. Lewica widzi w Europie przyjaciół - wy wrogów. My chcemy wspólnie budować politykę obronną. Wy skłócacie nas z naszymi sąsiadami. To, co robicie, Panie premierze, jest nieodpowiedzialne. Żeby przypodobać Trumpowi, wystawiacie na ryzyko naszą przyszłość. Jeżeli ktoś uważa, że prezydent Trump jest gwarantem czegokolwiek, niech przyjrzy się Kurdom.
Klimat
Jest wreszcie sprawa, o której nie można milczeć. Grozi nam wszystkim katastrofa klimatyczna. Mam dwójkę dzieci. Wiem, że pan też ma dzieci. I, szczerze mówiąc, dziwię się Panu. Bo postępuje Pan nieodpowiedzialnie, tak jakby w ogóle pan nie myślał o ich przyszłości. Jeśli nie powstrzymamy zmian klimatu, setki milionów ludzi uciekną z miejsc, w których będzie zbyt gorąco, żeby żyć. To będzie kryzys migracyjny, jakiego świat nie widział. Mamy już przedsmak tego, co nas czeka. Co roku dłuższa susza, coraz droższa żywność, problemy z wodą, które dotykają latem kolejne miasta w Polsce. A to dopiero początek. Jeżeli chcemy, żeby nasze dzieci żyły w normalnym, bezpiecznym świecie, musimy działać. Musimy unowocześnić naszą gospodarkę tak, żeby nie niszczyła środowiska. Nowe, zielona gospodarka, innowacyjne technologie nie powstaną same. Musimy przeznaczyć na to budżetowe pieniądze. Takie inwestycje bylibyśmy gotowi poprzeć. Oczekiwałem w Pańskim wystąpieniu konkretów. Ale, jak to zwykle u Pana, żadnych konkretów nie było.
Zamiast konkretów, ogrywa Pan temat kryzysu klimatycznego tanimi PR-owymi gestami. Powołanie fasadowego ministra od klimatu, bez realnych kompetencji, niczego nie zmieni. Nie zazdroszczę panu ministrowi Kurtyce. Jego zadaniem będzie jeździć po świecie, ładnie się uśmiechać i przekonywać, że jest super. A w praktyce otwieracie kolejne kopalnie, topicie miliardy złotych w elektrownię węglową. Importujecie na masową skalę węgiel z Rosji. Wasza strategia energetyczna da się zamknąć w trzech słowach: “jeszcze więcej węgla”. Niszczycie świat, w którym będą żyły nasze dzieci. I to jest po prostu skrajnie nieodpowiedzialne.
O korupcji, arogancji waszej władzy, o łamaniu zasad praworządności padło wiele słów. Słusznych, więc nie będę ich powtarzać. Powiem tylko, że za czyny ponosi się odpowiedzialność. I tę odpowiedzialność po prostu poniesiecie.
W nowoczesnym państwie dobrobytu Konstytucję traktuje się poważnie. Całą polską konstytucję. Wierzę, że Polska może stać się demokratycznym państwem prawnym, realizującym zasadę sprawiedliwości społecznej. Ale nie wierzę, panie premierze, że dokona tego pański rząd. Żeby tak się stało, władzę musi objąć demokratyczna lewica.
My nie będziemy czekać. Już teraz, w tym Sejmie powiemy wam: sprawdzam. Mówicie, państwo z PiSu, że jesteście prospołeczni? Damy wam szansę to udowodnić.
Zdrowie - 7,2% pkb, leki za 5pln.
W tej kadencji Lewica przedstawi ustawę, która podniesie wydatki na publiczną ochronę zdrowia do europejskiego poziomu, do 7.2% produktu krajowego brutto. Bez ściemniania, bez oszukiwania. To są pieniądze, których potrzeba, żeby skrócić kolejki, podnieść płace pielęgniarkom, rezydentom, ratownikom medycznym, wszystkim tym, którzy walczą o zdrowie pacjentów. Zaproponujemy też ustawę, która wprowadzi leki na receptę za 5 złotych. Wszystko policzone, wszystko dobrze przemyślane. Bo to jest moralny skandal, że w Polsce osoby uboższe rezygnują z leczenia. Że biedni żyją o kilkanaście lat krócej niż bogaci, bo nie stać ich na wykupywanie nowoczesnych leków. Z tym trzeba skończyć, bo to jest hańba dla Polski. Te ustawy, ustawy naprawiające sytuację w ochronie zdrowia, trafią do tego Sejmu. I oczekuję, że za nimi Państwo zagłosujecie. Jeżeli pani marszałek Elżbieta Witek zapakuje te prospołeczne propozycje do zamrażarki, to sami wydacie sobie świadectwo.
Praca - likwidacja śmieciówek, reforma PiP, minimalna płaca w budżetówce 3500, powiązanie minimalnej ze średnią
Damy też Panu szansę na serio zająć się problemami polskich pracowników.
Panie Morawiecki - Polska to nie Pan. Ale też nie ja. Ani nawet nie te 460 osób na tej sali. Polska to zmęczony ratownik medyczny, który jedzie do wypadku, żeby ocalić czyjeś życie. Polska to dyżurująca w nocy pielęgniarka. Polska to nauczyciel, zdzierający głos w przeładowanej klasie. To policjant czy strażak, ryzykujący życie, żeby chronić nas wszystkich. Ale też urzędnik, pracownik służby cywilnej, pracownik socjalny. Bez nich, bez ich pracy, bez ich wiedzy państwo nie mogłoby działać. Za tę pracę należy się szacunek i porządne wynagrodzenie.
Dlatego Lewica zgłosi projekt podwyższenia płac w całej budżetówce. Prosta zasada: jeśli pracujesz w budżetówce, to nie możesz zarabiać mniej niż 3,5 tys. Pracy dla państwa trzeba przywrócić godność i właściwy status. Trzeba doprowadzić do tego, że pracę w szkole, w urzędzie, w szpitalu wybierali najlepsi. Nauczycielka, która uczy nasze dzieci, nie powinna się zastanawiać, czy ma za co kupić buty. Pielęgniarka, która dba o chorych, nie powinna być przemęczona. Urzędnik nie powinien myśleć o tym, gdzie dorobić, żeby wystarczyło do pierwszego. I do tego doprowadzimy.
Mówił Pan dziś, że luka płacowa między kobietami a mężczyznami w Polsce jest prawie najniższa w Europie. Nie wspomniał pan o tym, że tę lukę wyrównuje budżetówka. Bo każdy i każda zarabia w niej tak samo źle. Ale w sektorze prywatnym nierówności są duże. Nic z tym nie zrobiliście. Lewica ma propozycję, jak to rozwiązać - to zwiększenie kompetencji inspekcji pracy, Certyfikat Sprawiedliwych Płac. Położymy ten projekt na stole. Skoro równość kobiet i mężczyzn stała się dla pana ważna, to oczekuję, że go poprzecie.
Weźmiemy się też za to, na co się nie odważyliście: likwidację śmieciówek i zagwarantowanie wszystkim polskim pracownikom równych praw. Damy Państwowej Inspekcji Pracy realne narzędzia, żeby wyplenić tę patologię. I będziemy z ciekawością patrzeć, czy PiS zagłosuje za, czy przeciwko tym rozwiązaniom.
Wreszcie sprawa ważna - minimalnych wynagrodzeń. Ich wysokość nie może zależeć od widzimisię pańskiego pryncypała, prezesa Jarosława Kaczyńskiego. Płaca minimalna powinna rosnąć nie dlatego, że pan premier łaskawie się na to zgodzi, tylko wraz z gospodarką. Lewica zaproponuje nowy mechanizm: powiązanie płacy minimalnej ze średnim wynagrodzeniem. To odpowiedzialny mechanizm, dzięki któremu płace pójdą w górę. Wszystkie płace. Bo tu nie chodzi tylko o płacę minimalną. Za wiedzę, za poświęcenie i ciężką pracę trzeba porządnie płacić.
Skoro z takim zapałem mówił pan, panie premierze, o nowoczesnym państwie dobrobytu, to liczę, że poprze pan propozycje lewicy. Inaczej byłby pan hipokrytą.
Gospodarka, innowacyjność, rozwój, nauka - 2% pkb, program Kopernik.
Słuchałem tego, co mówił pan o gospodarce i miałem wrażenie, że już to kiedyś słyszałem. Te zapowiedzi, że zerwie pan z neoliberalizmem. Że państwo, jak w książkach Mariany Mazzucato, będzie aktywne i przedsiębiorcze. Muszę przyznać, że kilka lat temu budziło to sympatię. Ale dziś, Panie premierze, Pan jest po prostu niewiarygodny. Miały być inwestycje publiczne - inwestycji nie ma. Poziom inwestycji jest nędzny. Miały być wysokie nakłady na badania i rozwój - jest nędzne 1.2% PKB. W Polsce nie powstał ani jeden z miliona obiecanych samochodów elektrycznych. Dziś usłyszeliśmy, że nowoczesność i ekologia polega na tym, że ktoś starego golfa przerobi na gaz. Tyle zostało z Pana wielkich planów.
Za to dopłaca ciągle pan miliony z publicznych pieniędzy na budowę niemieckich i amerykańskich montowni. Polska dalej jest montownią Europy i kopalnią taniej siły roboczej, której według Pańskich dzisiejszych słów w Polsce już nie ma. Zyski, jak zwykle, zgarnia ktoś inny. Zrobił Pan z całej polski Specjalną Strefę Ekonomiczną. Parę lat temu, w swoim expose, mówił Pan, że chce skończyć z rozwojem zależnym. To, co Pan robi, to jest właśnie rozwój zależny. Zwalniacie z podatków wielkie amerykańskie korporacje, gdy ambasada USA tupnie nogą, a sięgacie po pieniądze osób z niepełnosprawnością. Jesteście tchórzami.
W tym Sejmie Lewica złoży projekt podatku od cyfrowych gigantów. Tak, ten sam, z którego się wycofaliście. Bo naprawdę nie ma powodu żeby polskie małe firmy podatki płaciły, a Google, Amazon czy Facebook były traktowane jak święte krowy.
I jeszcze jedna sprawa - Pańska propozycja, żeby wpisać plany kapitałowe do Konstytucji. Tutaj pokazał pan swoją prawdziwą twarz - premiera-bankstera. Plany kapitałowe to jest system, w którym biedni dopłacają do bogatych. To kolejny skok na publiczną kasę, w interesie banków. Pisze o tym choćby pani profesor Leokadia Oręziak. Lewica nie zgodzi się na pewno na wpisanie tego patologicznego rozwiązania do Konstytucji.
Powtórzył Pan kilkadziesiąt razy słowo “normalność” i odmienił Pan je chyba przez wszystkie możliwe przypadki. A czy jest normalne, że Pański kolega, Pan Macierewicz, marzy o katolickim państwie wyznaniowym, w którym jest jeden prezes, jedno wyznanie, jedna ideologia? Wy nie chcecie tego widzieć, ale jest też inna Polska. Polska różnorodna. I mieszkają w niej katolicy, prawosławni, ewangelicy, Żydzi, muzułmanie i ateiści. Wbrew temu, co gadacie, każda i każde z nich jest w Polsce “u siebie”. Bo to jest ich dom.
Parę dni temu rozmawiałem z moim przyjaciółmi z Hajnówki. Są prawosławni i ze zgrozą patrzą, jak rząd czci ludzi, którzy mordowali jego dziadków. Powiedzieli mi coś, które zapadły mi w pamięć: “Polska nas nie chce”. Chce powiedzieć jasno i wyraźnie: Polska nie jest własnością PiS-u, Polska nie jest własnością prawicowych fanatyków. Ta duszna atmosfera, którą rządy PiS roztoczyły nad naszym krajem, zniknie w ślad za tym, jak stracą władzę.
To, że w Pańskim rządzie zasiadają tylko trzy kobiety, dobrze pokazuje, jak traktujecie większość społeczeństwa. Ale mnie to nie dziwi. Widać szczególnie było to w 2016 roku, kiedy chcieliście przepchnąć barbarzyńskie prawo aborcyjne. Wiemy, że i w tej kadencji będziecie tańczyć, jak Episkopat wam zagra. Słychać już, że chcecie zabronić zgwałconej dziewczynie przerwać ciążę. Lewica na to nie pozwoli, bo Lewica od zawsze stoi i stać będzie po stronie praw kobiet. My nie będziemy tutaj kluczyć ani wyjmować kart do głosowania. Po prostu złożymy ustawę, która złagodzi to nieludzkie prawo!
Lewica chce Polski, która jest krajem wolności. Nowoczesne państwo dobrobytu jest gwarancją wolności. Wolności od biedy, od bezdomności, wolności od strachu i przemocy – ale też wolność wyboru. Polacy i Polki nie chcą żeby jakakolwiek władza mówiła im jak mają żyć, kogo wolno im kochać, z kim wolno im zakładać rodziny. Nie chcą, by ktokolwiek mówił im, w co mają wierzyć. Nie chcą, by politycy bawili się w strażników moralności. Chcą wiedzieć, że mają coś do powiedzenia – o tym, jak wygląda nasze państwo, jak działa ich zakład pracy czy ich samorząd. Chcą też wiedzieć, że mogą podejmować ryzyko i popełniać błędy, bo państwo nie zostawi ich samych sobie w trudnych życiowych momentach.
Wy tej wolności ani nie pragniecie, ani nie szanujecie. Tak było przez ostatnie lata Pańskich rządów udowodniliście to aż za dobrze. Lewica chce Polski solidarnej, świeckiej i wolnej. Bo tylko w takiej Polsce wszyscy czują się bezpiecznie. Tylko w takiej Polsce wszyscy są wolni. I tylko taka Polska będzie wygodnym domem. Dla wszystkich.
Wysoka Izbo,
Koalicyjny Klub Lewicy, posłowie Razem, SLD i Wiosny zagłosują przeciwko wotum zaufania dla pana Mateusza Morawieckiego.
Adrian Zandberg, poseł Lewicy
Sejm, 19 listopada 2019 r.