Od pierwszych chwil rosyjskiej agresji na Ukrainę, Polki i Polacy wykazują się niesłychaną wręcz solidarnością i gotowością do niesienia pomocy. Otworzyli swoje domy i serca, ruszyli na granicę i na dworce z kanapkami, śpiworami, odzieżą, pomocą z transportem. Ten masowy zryw solidarności nie tylko pozwolił na faktyczne udzielenie pomocy wojennym uchodźcom, ale także dał rządowi czas. Czas na przygotowanie rozwiązań systemowych. Czas, by to rząd przejął odpowiedzialność za pomoc. Przed Polską stoi szereg wyzwań - na dziś, na jutro, na za dwa miesiące i za pół roku.
Kilka godzin temu władze Krakowa opublikowały informacje, że kończą się właśnie zapasy żywności. Od tego piątku będą musieli wstrzymać wydawanie pakietów pomocowych dla uchodźców z Ukrainy. Pomoc ta pochodziła przede wszystkim od mieszkańców i mieszkanek Krakowa Dlatego na początku mam jedno, chyba najważniejsze w tej chwili pytanie - gdzie jest państwo?
Przez granicę każdego dnia przyjeżdża 150 tysięcy ludzi. Jest coraz trudniej znaleźć dla nich dach nad głową. Dziś dają go polskie rodziny, udostępniając Ukraińcom swoje domy. Mają na to otrzymać dwumiesięczne wsparcie finansowe. Co potem? Co po 60 dniach, kiedy to wsparcie się skończy? Rząd nie może spychać problemu na barki Polek i Polaków. Musimy mieć pewność, że ludzie nie pozostaną bez dachu nad głową. Co z tymi, którzy mieszkania nie znaleźli? Oni już śpią na dworcach albo w punktach recepcyjnych. Jaki rząd ma plan? Dziesiątkom tysięcy ludzi grozi bezdomność - jak chcecie znaleźć dla nich dach nad głową na dłużej?
Po drugie, ZDROWIE
Polski system ochrony zdrowia ledwo zipie. Szpitale i przychodnie pękają w szwach. Jest za mało pielęgniarek, za mało lekarzy, za długie są kolejki i terminy oczekiwania. Jak chcecie zmieścić w systemie ponad milion dodatkowych osób? Gdzie są na to pieniądze?
Czy resort zdrowia planuje szybką ścieżkę dopuszczenia lekarzy i pielęgniarek z Ukrainy do wykonywania zawodu w Polsce? W tym organizowanie bezpłatnych kursów językowych i finansowanie opłat za egzamin językowy? Co z innymi zawodami - farmaceuci, diagności, fizjoterapeuci?
W jaki sposób rząd zamierza upowszechnić szczepienia na covid wśród ukraińskich uchodźców? Wojna nie zatrzymała przecież pandemii. Potrzebujemy dziś programu promocji szczepień dedykowanego bezpośrednio dla obywateli Ukrainy.
W Ukrainie nie ma obowiązkowych szczepień na błonicę, tężec, krztusiec i odrę. Jakie działania rząd zamierza podjąć, aby włączyć dorosłych uchodźców do programu obowiązkowych szczepień na inne choroby niż COVID-19??
Po trzecie, EDUKACJA I OPIEKA
W ciągu ostatnich dwóch tygodni do Polski trafiło ponad pół miliona dzieci. Dzieci potrzebujących miejsca w szkole lub przedszkolu, dzieci wymagających pomocy i wsparcia psychologicznego, dzieci, z którymi zapoznać, wspólnie uczyć się i funkcjonować będą musiały dzieci polskie. A także dzieci osieroconych, dzieci z ukraińskich domów dziecka, dla których państwo polskie będzie musiało dostosować obecny system pieczy zastępczej - jakie rozwiązania planuje rząd w tym zakresie?
Przed polskim systemem edukacji stoi wielkie wyzwanie pomocy małym Ukraińcom, ale także wsparcia dla polskich dzieci w odnalezieniu się w nowej szkolnej rzeczywistości.
Jak rząd zamierza zwiększyć liczbę psychologów w szkołach? Czy przyjmiecie ustawę o zawodzie psychologa, która pozwoliłaby m.in. na podjęcie pracy w zawodzie ukraińskim psychologom i psycholożkom?
Co z systemem egzaminów?
Czy uczniowie ukraińscy przystąpią do egzaminu 8-klasisty bez znajomości języka? Czy rząd planuje zorganizowanie “ukraińskiej matury na uchodźctwie”? To wielkie wyzwanie. To interes Polski, żeby młodzi uchodźcy, jeśli zdecydują się w Polsce zostać, jak najszybciej rozpoczęli studia.
Kolejny obszar, PRACA
W najbliższych tygodniach na polski rynek pracy trafią setki tysięcy Ukrainek. Teoretycznie mają być traktowane na równi z polskimi pracownikami. W praktyce może być zupełnie inaczej. Nie chcemy, aby były wykorzystywane i wyzyskiwane, nie chcemy, by zmuszano je do pracy na czarno, poniżej oficjalnych stawek. Jest to nie tylko w interesie obywateli Ukrainy, ale także polskich pracowników. Trzeba zrobić wszystko, by ochronić standardy i stawki na polskim rynku pracy. Czy rząd planuje zwiększyć finansowanie i uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy? Gdzie będą mogły szukać pomocy Ukrainki, które nie znają języka polskiego? Czy planujecie uruchomienie infolinii Państwowej Inspekcji Pracy w języku ukraińskim?
Pracujemy nad rozwiązaniami ułatwiającymi obywatelom Ukrainy załatwianie spraw w urzędach. Czy rząd pomoże samorządom w tłumaczeniu wniosków i pism z języka ukraińskiego? To wyzwanie dla tysięcy urzędów gmin i innych samorządów w całej Polsce.
I w końcu pytanie o FINANSE - bo przecież każde z wymienionych wyzwań oznacza także koszty.
Kiedy możemy spodziewać się nowelizacji budżetu? Jak rząd szacuje wydatki związane z pomocą dla uchodźców i nowe dochody z podatków, płaconych przez Ukraińskich pracowników? Jak to zmieni finanse publiczne?
Jak rząd planuje wyrównać koszty poniesione przez samorządy? W przypadku mniejszych gmin i powiatów organizacja pomocy to znaczne obciążenie budżetu, które wpłynie na inwestycje i inne wydatki.
I wreszcie - co z Europą? Czy rząd ma pomysł na europejski fundusz wsparcia uchodźców? Polski budżet nie udźwignie przecież sam tej skali wydatków. Nasza dyplomacja powinna już od kilkunastu dni rozmawiać z Komisją Europejską na temat utworzenia nadzwyczajnego funduszu, który nie ukrywajmy musi być olbrzymi. Czy to się dzieje?
Gdy patrzę na ukraińskie dzieci na Dworcu Centralnym nasze polityczne spory blakną. Wobec tej tragedii nie ma prawicy i lewicy. Jest zadanie do wykonania.
Apeluję do rządu, by pracował w tym zakresie ze wszystkimi siłami politycznymi, samorządami ze stroną społeczną. Z tym wyzwaniem żaden rząd nie poradzi sobie sam. Lewica deklaruje jasno - jesteśmy gotowi do wspólnej pracy.
Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, posłanka
Pytania bieżące ws. specustawa o pomocy uchodźcom z Ukrainy, 9 marca 2022 r.