Pani Marszałek! Wysoki Sejmie!
Emerytury stażowe to bardzo ważny element budowania rozwiązań systemowych, o które Lewica wspólnie ze związkami zawodowymi z OPZZ zabiega już od ponad 14 lat. W 2010 r. Ogólnopolskie Porozumie Związków Zawodowych przedstawiło ten projekt jako obywatelski. Następnie lewica konsekwentnie składała projekty w tej sprawie 1 kwietnia 2015 r., następnie marzec 2020 r.
To dobrze, że w tak ważnej kwestii społecznej ludzie z różnych stron sceny politycznej zabiegają o rozwiązanie dla ludzi ciężkiej pracy. Przedstawiciel inicjatywy obywatelskiej przypomniał, że za tym projektem opowiedziało się 426 posłów, ale nie odbyło się jego drugie czytanie. Wiemy, dlaczego tak się stało, ponieważ przewodnicząca sejmowej Komisji Rodziny i Polityki Społecznej pani poseł Rusecka z PiS, zablokowała pracę nad tą ustawą. Szkoda tego czasu, że żeśmy tych prac nie zakończyli.
Dzisiaj po raz kolejny, sądzę, że wspólnie, przedstawiamy argumenty za tym rozwiązaniem. Do mojego biura poselskiego w Gnieźnie przyszedł pan, 62 lata, kłopoty z kręgosłupem, nie dostaje renty i pracuje jako piekarz na 3 zmiany od 42 lat, od 16. roku życia. W polskim systemie nie może przejść na emeryturę ani na rentę. Drugi przypadek to rolnik. Wywodzę się z gospodarstwa rolnego i wiem co oznacza taka praca. Cieszę, że oba projekty nie pomijają rolników.
Ten problem dotyka zarówno spracowanych kobiet i mężczyzn, ale głównie panów. Tylko 73 procent mężczyzn dożywa wieku emerytalnego, a 27 procent nie doczeka 65 lat i prawa do wypracowanej emerytury.
Projekt Lewicy o emeryturach stażowych przewiduje, podobnie jak projekt obywatelski, prawo dla osób, które mają okres pracy składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, do emerytury poprzez osiągnięcie wieku emerytalnego.
Czy to jest precedens w polskim prawie? Nie, są emerytury stażowe wynikające z pracy w górnictwie, są emerytury nauczycielskie, są świadczenia kompensacyjne, tak więc nie tworzymy tutaj wyłomu w systemie emerytalnym. Nasza propozycja emerytury stażowej mówi również o tym, że można ją otrzymać pod warunkiem, że wyliczone świadczenie w formie emerytury będzie równa, bądź wyższa emeryturze minimalnej.
Zgodnie z projektem emerytura stażowa przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE lub złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa. Projekt zakłada również, że prawo do emerytury stażowej będzie przysługiwać rolnikom, na tych samych zasadach: 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Co ważne warto tu dziś podkreślić, że zbieżność tych projektów w kwestii w okresów składkowych i nieskładkowych, ponieważ 14-dniowy rząd Morawieckiego skierował projekt o emeryturach stażowych, powołując się w uzasadnieniu na porozumienie z „Solidarnością” i mówił o tym, że prawo do emerytury stażowej będą miały kobiety po 38 latach pracy, a mężczyźni po 43 latach, ale tylko okresu składkowego. Byłyby to bardzo trudne do wprowadzenia, w szczególności, jeżeli chodzi o kobiety. Panie mają bardzo długie okresy nieskładkowe w związku z wychowywaniem dzieci i zdaniem klubu Lewicy byłoby to głęboko niesprawiedliwe. Dobrze, że tego projektu już nie ma.
Jestem przekonany, że w okresie prac Komisji Rodziny i Polityki Społecznej będziemy poszukiwać tego co łączy oba projekty, ale liczę również na aktywny udział strony rządowej. Będzie to przecież przedsięwzięcie, które będzie kosztować zarówno ZUS, jak i KRUS.
Pojawia się też wiele pytań, ze strony osób, które funkcjonują w OFE. Polskie prawo daje możliwość po osiągnięciu 65. roku życia nabycia emerytury kapitałowej. Projekt Lewicy nie przewiduje ponownego przeliczania, jeśli ktoś decyduje się emeryturę stażową, to otrzymuje ją raz do końca życia. A środki zgromadzone w OFE oczywiście wpływają na wysokość tego świadczenia. Tak więc decyzja będzie wymagała namysłu.
Dzisiaj na to rozwiązanie czeka od 500 tysięcy do 700 tysięcy osób, przekazują grupy społeczne zainteresowane emeryturami stażowymi. Jednocześnie podkreślają one, że ma to być jeden z elementów sprawiedliwości społecznej, ponieważ ci którzy pracują i odprowadzają składki mają te okresy stażowe wysokie, zatem mają prawo liczyć na swoje państwo. Że wtedy, kiedy nie mogą pracować ze względu na swój stan zdrowia, na wyczerpanie zawodowe, to mogą skorzystać z tego zgromadzonego przez siebie kapitału w postaci odprowadzanych przez siebie składek na ubezpieczenie społeczne. Warto tutaj przypomnieć, że aby dzisiaj uzyskać tę minimalną emeryturę z ZUS-u kobiety muszą mieć 20 lat składkowych i wiek emerytalny 60 lat, a mężczyźni 25-40.
Naszym zdaniem emerytury stażowe to jest przemyślana propozycja, jako jeden z elementów polskiego systemu emerytalnego dla tych, którzy pracowali długo i dziś chcieliby zacząć korzystać z tego zgromadzonego z kapitału zgromadzonego w ZUS lub KRUS. Oba projekty mówią o tym, że przecież będzie to niższe świadczenie niżby poczekali i wzięliby tę emeryturę po ukończeniu wieku przez kobiety 60. roku a mężczyzn 65. roku. Ale niech będzie to świadomy wybór, który również opiera się na tym, że wyliczona emerytura stażowa nie będzie niższa od emerytury minimalnej, bo jej nie otrzymam. Po drugie, znam jej wysokość. Po trzecie, będzie ona przeliczona przez długość życia, więc skoro wcześniej ją przyjmuje, to będzie ona niższa. Nasz projekt nie przewiduje możliwość łączenia świadczeń.
Dziękuję wszystkim tym, którzy zaangażowali się w zbiórkę podpisów pod obywatelskimi projektami ustawy, w tym i tym organizowanym przez OPZZ.
W imieniu KPP Lewica opowiadam się za skierowaniem obu projektów do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej i pracę nad nimi wspólnie z partnerami społecznymi.
Tadeusz Tomaszewski, poseł
Sejm, 8 lutego 2024 r.
Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw.
Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia emerytury stażowej.